ABD, Barajlarına Neden Bu Siyah Toplardan Bırakıyor? Sebebi Oldukça Mantıklı!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Los Angeles, ABD’nin en kalabalık ve en kurak kentlerinden biri. Bu yüzden su kaynaklarını korumak için her türlü tedbiri almaya çalışıyor. Bunlardan biri de 2015 yılında kentin su rezervuarlarına 96 milyon siyah plastik top bırakmak oldu.

Peki bu topların gayesi neydi ve nitekim işe yaradılar mı? Kim bilir tahminen de ileride Türkiye’de de bu türlü manzaralar görürüz, neyse haydi gelin mevzumuza geri dönelim ve bu topların tam manada ne olduğunu açıklayalım:

Gölge topları, suyun buharlaşmasını ve kimyasal yansımalarını önlemek için tasarlandı.

Los Angeles, yıllık ortalama 378 mm yağış alan bir kent. Bu, Türkiye’nin en kurak bölgesi olan Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nden bile daha az. Bu yüzden kent, su muhtaçlığını karşılamak için uzak yerlerden su getirmek zorunda kalıyor. Fakat bu suyun bir kısmı, sıcak ve güneşli iklim nedeniyle rezervuarlarda buharlaşıyor. Bu da hem su kaybına hem de maliyete neden oluyor.

Bunun önüne geçmek için Los Angeles Su ve Elektrik Dairesi (LASED), su yüzeyini gölgeleyerek buharlaşmayı azaltacak bir formül geliştirdi. Bu prosedür, suya 96 milyon siyah plastik top bırakmaktan ibaretti. Bu toplar, “gölge topları” olarak isimlendirildi ve her biri 10 santimetre çapında ve yaklaşık 240 ila 260 gram ağırlığındaydı. Topların içi de suyla doluydu, böylelikle rüzgârla savrulmuyorlardı.

Gölge toplarının bir öbür yararı da suyun güneş ışığıyla temasını keserek kimyasal yansımaları önlemekti.

Özellikle kloramin isimli bir unsur, güneş ışığı altında kanserojen bir unsur olan bromat oluşturabiliyordu. Bu da suyun kalitesini ve güvenliğini tehlikeye atıyordu. Gölge topları sayesinde, bu risk de azaltılmış oldu. Bu toplar, su tasarrufu sağladı fakat çevresel etkileri tartışmalı.

LASED, gölge toplarının yılda 1,1 milyar litre su tasarrufu sağladığını sav etti. Bu da yaklaşık 440 olimpik yüzme havuzuna denk geliyor. Ayrıca suyun ısıtılması ve arıtılması için harcanan güç ve para da azaldı. LASED, gölge toplarının maliyetinin 34,5 milyon dolar olduğunu lakin 10 yıl içinde kendini amorti edeceğini belirtti.

Herkes bu siyah topları pek de yararlı bulamadı.

Bazı uzmanlar, siyah topların suyu ısıtabileceğini ve buharlaşmayı artırabileceğini söyledi. Kimileri da topların vakitle aşınarak mikroplastik parçacıklarını suya bırakabileceğini ve bunların da canlılara ziyan verebileceğini ileri sürdü.

LASED ise, bu telaşları yersiz bulduğunu ve gölge toplarının inançlı ve tesirli olduğunu savunmuştu. Kendileri, topların; gıda sınıfı plastikten yapıldığını ve rastgele bir ziyanlı unsur içermediğini belirtti. Ayrıca suyun ısınmasının kıymetsiz olduğunu ve buharlaşmayı etkilemediğini de söylemişti.

Bu prosedür, geçici bir tahlil olarak görülüyor ve diğer alternatifler aranıyor. Gölge topları, Los Angeles’ın su problemini çözmek için atılmış bir adım olsa da uzun vadede kâfi olmayabilir. Zira kentin su muhtaçlığı artmaya devam ediyor ve iklim değişikliği nedeniyle kuraklık riski de yükseliyor. Bu yüzden, daha sürdürülebilir ve verimli su idaresi yolları geliştirilmesi gerekiyor.

Bu metotlardan biri, suyun geri dönüştürülmesi. Yani atık suyun arıtılarak tekrar kullanılabilir hâle getirilmesi. Böylelikle hem su kaynaklarını korumak hem de su kalitesini artırmak epey etkili olabilir. Fakat bu tekniğin de maliyeti ve toplumsal kabulü konusunda kimi zorluklar kelam konusu.

Bir öbür sistem, suyun yer altında depolanması. Yani fazla suyun yer altındaki doğal akiferlere pompalanması ve gereksinim duyulduğunda geri alınması. Bu formda, hem suyun buharlaşmasını önlenebilir hem de yer altı su düzeyini yükseltmek için yararlı olabilir lakin bu prosedürün de teknik ve yasal meseleleri var.

İlk olarak 2009 yılında Ivanhoe barajında denenen bu metot daha sonra Los Angeles barajında da denenmişti. Bu tahlil hali birtakım uzmanları rahatsız etse de geçmiş kurallarda tesirli bir tahlil sunduğu kesin. 2015 yılında, gölge topları Los Angeles barajı hariç bütün barajlardan da kaldırılmış.

Los Angeles’ın uyguladığı bu tahlil, Türkiye’de vaktinde çok fazla gündeme gelmişti ancak hiçbir adım atılmadı.

Biliyorsunuz ki Türkiye bilhassa yaz aylarında âdeta çöl ortasındaymışız üzere cayır cayır yanabiliyor. Bilhassa global iklimin çok değiştiği bu vakitlerde bu türlü bir metoda başvurmak bizce hiç mantıksız değil. Zati geçmişte ülkemizde de uygulanması konusunda çokça konuşulmuş lakin yetkililer olayı -her zamanki gibi- çok da ciddiye almamış.

Önümüzdeki yıllarda barajlarda siyah top görmeye başlarsak hiç şaşırmayız ancak bu vakitten sonra artık tesir eder mi emin değiliz, sonuçta kışın bile yağmayan yağmur ve kar artık yazın yağar da barajları doldurur mu tam kestiremiyoruz. 

Benzer öteki içeriklerimize aşağıdan göz atabilirsiniz: