Bir Vakitler Erkek Modasına Taraf Veren Topuklu Ayakkabılar, Ne Oldu da Şimdilerde Bayanların Vazgeçilmezi Haline Geldi?

Topuklu ayakkabılar aslında bayanlar özelinde bugünün kullanım biçiminin bilakis, geçmişte çok farklı maksatlar için giyilirdi ve adeta erkeklerin hayatını kolaylaştırır bir işleve sahipti. 

Bu yüksek ayakkabıların ortaya çıktığı günden bu güne bir vakit seyahati yapalım ve neden artık erkeklerden çok bayanların gözdesi haline gelmiş buna bakalım.

Bugünün topuklu ayakkabıları, aslında yüksek topukta adeta bir akım yaratan Fransız kraliyetinden doğmuştu.

Özellikle Fransa Hükümdarı XIV. Louis’den esinlenilerek ortaya çıkan bu fikir, yalnızca saray üyelerinin topuklu ayakkabı giyebilmesine imkan sağlayan bir yasa haline geldi. Böylece 17. yüzyıl sosyete etrafı, hükümdardan yana olup ayrıcalıklı olanların ayırt ediciliğini bir bakıma topuklu ayakkabıyla simgeleştirdi.

Ayrıca topuklu ayakkabılar 2000 yıl öncesine dek, hem bayanlar hem de erkekler tarafından farklı hedefler için kullanıldı. O vakitler Türk bayanları, üst kısmı kolay bir deri bant ayrıntısına sahip tahta takunyalar giyerdi. Bu takunyalar, topuklu ayakkabıların bir bakıma habercisi niteliğindeydi. 

Antik Yunan ve Roma’da da durum farksızdı.

O periyotlarda erkeklerin yanında bayanlar da “kothorni” ya da “buskins” ismi verilen yükseltilmiş sandaletler giyerdi ve bu ayakkabılar, tekrar sosyal sınıfı ayırt etmek için kullanılırdı. Bir öbür yandan fuhuşun yasal olduğu Antik Roma’da bayanlar, yüksek topuklular giyerek kendilerini ayırt edici kılmayı hedeflerdi.

Antik Mısır’a bakıldığında ise alt sınıftan insanların gündelik hayatlarında büyük oranda çıplak ayakla oldukları görülür lakin MÖ 3500’ü işaret eden tasvirlerde, soyluların topuklu ayakkabı giydikleriyle karşılaşılır. Bu yüksek ayakkabılar da sırf merasim ve özel günlerde tercih edilir.

Antik Mısır’daki kasapların da yüksek topuklu ayakkabılar giydiğini söylesek?

Kasaplar için bu kullanımın maksadı sınıf göstergesi ya da özel günler için değil, kendilerince oluşturdukları pratik bir nedenden dolayıydı. Mısırlı kasaplar katledilen hayvan kanlarının üzerinde yürürken, bu kanların ayaklarına değmesini istememiş ve bu biçim bir metoda başvurmuştu.

Bu ayakkabılar 16. yüzyılın Pers ordusuna baktığımızda da yeniden farklı bir maksada hizmet etmesi için kullanıldı. Pers askerleri üzengileriyle ayağa kalktıklarında, istikrarda kalabilmek için ayakkabılarının topuk kısmından yararlanırdı ve bu da ok ve yaylarının amaca nokta atışı yapmasında bir epey tesirliydi. Ayrıyeten Osmanlı İmparatorluğu’nu yenmesi için gönderilen süvarilerin ayaklarında bile bu yüksek ayakkabılar vardı. 

17. yüzyıl Avrupası’nda da yüksek ayakkabı kullanımı oldukça yaygınlaşmıştı.

Bu sebeple ayakkabı üreticileri, esasen günlük kullanım için tasarlanmayan bu topuklu ayakkabıları yine elden geçirdi ve daha gündelik hale getirmeye çalıştı. Egzotik Pers stili, gitgide Avrupa’ya yaklaşıyor, zengin aristokrat erkekler de daha savaşçı ve erkeksi gözükmek için bu ayakkabıları tercih ediyordu. 

Zaman içinde topukların yüksekliği abartıldı, değerli kırmızı boyalar ön plana çıktı ve yüksek topuklu ayakkabılar, artık erkek modasının tepesi haline geldi. Bu sırada bayanlar da 17. yüzyılın ortalarına gerçek, daha güçlü ve uzun görünme hevesiyle erkekleri taklit etmeye başladı.

Hatta Catherine de Medici, topuklu ayakkabı giydiği bilinen birinci bayandı ve aslında onun da tek gayesi, 150 cm olan uzunluğunu düğününde daha uzun göstermekti. 

Peki erkekler ne oldu da topuklu ayakkabı giymeyi bıraktı ve bu tarz, bayanların vazgeçilmezi haline geldi?

Aydınlanma Çağı’nın başlamasıyla birlikte toplum, rasyonel olanın peşinden gitmeye ve ayrıcalıkları simgeleyen kanıları terk etmeye başladı. Erkekler gösterişi geri planda bıraktı ve bunun yerine daha pratik ve fonksiyonel olmayı tercih etti. 

Böylece 19. yüzyılda, gelecek yüzyılları da etkileyecek tarihi bir dönüşüm yaşandı. Topuklu ayakkabılar ve renkli kumaşlar üzere sınıf eşitsizliklerine yol açan biçimin sonu gelmiş; siyah yüklü, klasik ve gösterişsiz kıyafetler tercih edilmeye başlamıştı. 

Kadınlar için ise bu pratik modaya geçiş, erkeklerde olduğu kadar ön plana çıkmadı ve yüksek topuklu ayakkabılar, onlar için vazgeçilmez kalmaya devam etti. Zira bayanlar bu görünümle daha estetik görünüyor, boyunu uzun gösteriyor ve eteklerinin kirlenmesinin önüne geçiyor.