Konsantrasyon Bozukluğu Neden Olur, Ne Artırır?

Eli işte gözü oynaşta tabirini duymuşsunuzdur, konsantrasyon bozukluğunu ne kadar da hoş tanım ediyor değil mi? İş için hazırlamamız gereken bir sunum, sınav için okumamız gereken notlar var. Hadi bunları da kenara bırakalım bir dizi izlerken ya da kitap okurken bile şöyle bir yarım saat odaklanamıyoruz. Bu durumun psikoloji bilimindeki karşılığı konsantrasyon bozukluğudur. 

Konsantrasyon bozukluğu vakit zaman hepimizin yaşadığı bir durumdur lakin psikolojik ve biyolojik nedenlerine bağlı olarak kronik hale gelebilir. Odaklanma maharetini kaybetmek olarak da tanımlayabileceğimiz bu durum günlük hayatımızı bile etkileyecek noktaya gelebilir. Konsantrasyon bozukluğu nedir, neden olur gelin yakından bakalım ve konsantrasyonu ne artırır, bunun sistemlerini görelim.

Öncelikle olayı düzgün anlayalım; Konsantrasyon bozukluğu nedir?

Konsantrasyon; dikkat kesilmek, odaklanmak demektir. Konsantrasyon bozukluğu ise haliyle kişinin dikkatini bir noktaya verememesi, odaklanamamasıdır. Ruhsal ve biyolojik nedenlere bağlı olarak vakit zaman herkes bu cins bir sorun yaşayabilir lakin nedenlerin devam etmesi halinde konsantrasyon bozukluğu bireyde kronik hale gelebilir.

Konsantrasyon bozukluğundan şüpheleniyorsanız bu belirtilere dikkat edin:

• Hiçbir işi tamamlayamama, sonunu getirememe.
• Ayrıntıları görememe.
• Dikkat gerektiren işlerde başarısız olma.
• Sık sık iş değiştirme.
• Görev ve sorumlulukları daima erteleme.
• Dinlemekte zorlanma.
• Konuşulanları akılda tutamama, unutma.
• Soruları daha tamamlanmadan yanıtlamaya çalışma.
• Konuşanların kelamını kesme.
• Ani plan değişimleri yapma ya da para harcama.
• Sürekli güvensizlik ve huzursuzluk hali.
• Yerinde duramama hali.

Genel olarak konsantrasyon bozukluğu yaşayan bireylerde görülen belirtilerden kimileri bu formda. Elbette tüm bu belirtiler tıpkı anda görülmeyebilir ancak konsantrasyon bozukluğu kronik hale gelmeye başlarsa bu belirtiler toplumsal hayatta ve iş hayatında çok daha büyük sonuçlar olarak kişinin karşısına çıkabilir.

Peki lakin konsantrasyon bozukluğu neden olur?

• Devamlı dikkatiniz dağılıyor.
• Yeterince uyumuyorsunuz.
• Yeterince antrenman yapmıyorsunuz.
• Yemek alışkanlıklarınız berbat.
• Kontrol edemediğiniz çevresel faktörler var. 

Devamlı dikkatiniz dağılıyor:

Ortamlarda atıp tutmak kolay lakin kabul edelim konsantre olmak her vakit kolay bir iş değil, özellikle de uyarıcıların giderek arttığı günümüz dünyasında. Uzmanlara nazaran bir kişinin odaklanmaya çalıştığı sırada sırf göz ucuyla akıllı telefonunu görmesi bile konsantrasyon bozukluğuna neden olabiliyor. Odanızdaki bir poster, yan odadaki açık televizyon, yamuk kestiğiniz tırnağınız üzere sayısız neden daha saymak mümkün.

Yeterince uyumuyorsunuz:

Stanford Üniversitesi Uyku Tıbbı Merkezi’nde vazifeli Dr. Allison T. Siebern, kronik uykusuzluğun düşük uyanıklığa neden olduğunu söylüyor. Yani asla tam olarak uyanık olamıyoruz. Hal bu türlü olunca da fikir süreçleri yavaşlıyor, odaklanma meseleleri başlıyor, muhakeme yetenekleri olumsuz etkileniyor ve dahası hafıza sorunları ortaya çıkıyor. Orta sıra az uyumak kimseyi öldürmez fakat sistemsiz bir uyku rutinine bağlı olarak gereğince uyumamak, konsantrasyon bozukluğunun en değerli nedenlerindendir.

Yeterince antrenman yapmıyorsunuz:

Konu döndü dolaştı tekrar göbeğimize geldi diye düşünmeyin. Başlıkta bahsettiğimiz antrenman aslında kas hareketleri ile ilgili bir durum. Elbette sağlıklı bir beden için günde yarım saatlik yürüyüşler öneriliyor fakat konsantrasyon bozukluğuna karşı yapılacak idmanlarda daha çok esnemelere dikkat etmelisiniz. Yeterince idman yapmaya bireylerin devamlı boynu, omzu, göğsü, bacağı ağrır. Büyük bir ağrı olmasa bile yaşanan düşük düzeyli bu rahatsızlık odaklanmanızı engelleyecektir. 

Yemek alışkanlıklarınız berbat:

Üzgünüz başlık biraz sert oldu lakin gerçek bu. Az yerseniz şekeriniz düşer ve odaklanamazsınız, çok yerseniz şekeriniz bir anda yükselir ve tekrar odaklanamazsınız. Yağı, karbonhidratı kıstım derseniz beynimiz muhtaçlığı olan yağ asitlerini alamaz ve tekrar odaklanmazsınız. Başka gerekli proteinleri, vitaminleri ve mineralleri saymaya bile gerek yok. Yani sağlıklı ve nizamlı beslenmediğiniz sürece konsantrasyon bozukluğu yaşamanız işten bile değil. 

Kontrol edemediğiniz çevresel faktörler var:

Çok kolay üzere görünse de aslında pek çok kişinin konsantrasyon bozukluğu yaşamamasının nedeni, denetim edemediği çevresel faktörlerdir. Bakmakla sorumlu olduğunuz birileri varsa, devamlı gerilim altındaysanız, ofis arkadaşlarınız fazla konuşuyorsa, üst komşunun yeni bir bebeği olmuşsa, sokak lambasının ışığı direkt olarak yüzünüze geliyorsa, faturayı ödeyemem diye konutu gereğince ısıtamıyorsanız konsantrasyon bozukluğu yaşamanız mümkün. Örnekleri dilediğiniz kadar çoğaltabilirsiniz.

Peki ne yapalım, konsantrasyonu ne artırır? İşte uygulayabileceğiniz kimi kolay metotlar:

• Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın.
• Çoklu misyonlardan kaçının.
• Ana odak noktanızı belirleyin.
• Mola vermeyi ihmal etmeyin.
• Beyin ve beden idmanları yapın.
• Yemek ve uyku nizamı belirleyin.

Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın:

Ortadan kaldırmadan evvel etrafınızdaki dikkat dağıtıcıları tespit edin, elbette bunun birincisi telefonunuzdur. Telefonunuzu sessiz moda ya da uçak moduna alın ve göremeyeceğiniz bir yere kaldırın. Masanız dağınıksa toplayın, çiçeklerin sulanmasını gerekiyorsa evvel onu yapın, yanınıza su ve atıştırmalık alın, odanın ışığını ve ısısını ona nazaran ayarlayın, rahat bir şeyler giyin. Yani çalışmaya başlarken tek bir mazeretiniz bile kalmasın. 

Çoklu vazifelerden kaçının:

Elbette birtakım insanların zihni farklı çalışır, bir şeyler okurken bir yandan bir şeyler dinleyebilir ve hatta tıpkı anda birileriyle telefonda konuşabilir. Ancak konsantrasyon bozukluğundan bahsediyorsak tüm bunları birebir anda yaparak odaklanamazsınız. Hadi diyelim bir biçimde odaklandınız ve tüm bunları birebir anda yaptınız. Emin olun sonuç istediğiniz kadar âlâ olmayacaktır. 

Ana odak noktanızı belirleyin:

Kişilerin konsantrasyon bozukluğu yaşamasının temel nedenlerinden bir tanesi de geçmişi düşünüp gelecek için kaygılanmasıdır. Hal bu türlü olunca olan şimdiye oluyor ve elinizdeki işe odaklanmakta zorluk çekiyorsunuz. Şayet geçmişle bir sorunuz varsa tamam durun ve üstüne düşünün ya da geleceğiniz için kaygılanmak istiyorsanız tamam bunu yapın. Fakat bunlara kendinizi kaptırmayın ve bugünde, şimdide yaşadığınızı unutmayın. Geçmişi değiştiremezsiniz fakat geleceği bugün şekillendirirsiniz.

Mola vermeyi ihmal etmeyin:

Oturup saatlerce tek bir mevzuya odaklanmak elbette herkesin harcı değildir. Bu nedenle adım adım gidin ve kendinize 20 ya da 30 dakikalık çalışma müddetleri belirleyin. Alarm kurun ve müddet dolduktan sonra kendinize 5 ya da 10 dakika mola verin. Mola sürenize uymanız son derece kıymetli. Emin olun bu çeşit bir çalışma sistemi kurmak, oturup saatlerce bir şeye odaklanmaya çalışmaktan çok daha verimli olacaktır. 

Beyin ve beden idmanları yapın:

Sabahları uyandığınız vakit hafif antrenman yapmaya çalışın. Böylelikle daha uyanır uyanmaz vücudunuz dopamin, norepinefrin ve serotonin üretmeye başlayacaktır. Boş vakitlerinizde ekranı aşağı üst kaydırmak yerine sayısız bulmaca oyunundan birini çözerek beyin antrenmanı yapabilirsiniz. Böylelikle zihniniz odaklanma maharetlerini geliştirecektir. 

Yemek ve uyku nizamı belirleyin:

Gece uykusuna ehemmiyet verin. Tamam, her vakit sabahın köründe kalkmak zorunda değilsiniz ancak her gün birebir saatte yatıp tıpkı saatte kalkmaya çalışırsanız hem uykunuzu düzgün almış olursunuz hem de geriliminiz azalır. Makul bir yemek tertibinde sağlıklı bir halde beslenirseniz aslında odaklanma müddetiniz de sisteme girer zira kan şekeriniz bile birebir saatlerde artar ve düşer. Beyninizin muhtaçlığı olan bileşenleri alması ise odaklanmanızı kolaylaştıracaktır.

Son yıllarda hepimizin yaşadığı konsantrasyon bozukluğu nedir, neden olur, konsantrasyonu ne artırır gibi merak edilen soruları yanıtladık. Şayet ne yaparsam yaparım bir türlü konsantre olamıyorum diyorsanız bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin.