Memeliler, Kuşlar ve Dahası: 2023’te Ne Yazık ki Jenerasyonu Tükenen Birbirinden Değerli 21 Hayvan Tipi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Yeryüzündeki birçok canlı tipi, yaşadığı habitatlardaki insan etkileşimi, iklim değişikliği ve kaçak avlanma üzere tehditlere karşı direnç gösteremedi. Acı gerçekle yüzleşirken, tabiatın bir modülü olan bu hayvanların jenerasyonunun tükenmiş olması, insanlık ismine derin bir niyet ve aksiyon daveti ortaya koyuyor.

ABD’li bilim insanlarının açıkladığı yok oluş oranı, son on milyon yılda meydana gelen yok oluşlardan en az on ila yüzlerce kat daha yüksek. Balık ve Yaban Hayatı Servisi listesinde ise şu anda bin 480’den fazla kuşağı tükenmekte olan veya tehdit altındaki tür var.

Nesli tükenen kuş cinslerinin birçoğu Hawaii’den

Bachman ötleğeni

Mesafe açısından dünyanın en uzak adalarındaki kuşlardan kimileri kuşağı tükenen kuş cinsleri ortasında girdi. Hawaii eyaleti ise kuşlara sıtma bulaştıran, iklim değişikliği ile ortaya çıkan istilacı sivrisinek popülasyonunu azaltmak için farklı iş birlikleri yaparak haşere idaresini dikkate alıyor.

Bachman ötleğeni, 1967’de jenerasyonu tükenmekte olan tipler listesine alınmıştı.

Orman ötleğenigiller familyasından olan Bachman ötleğeni, familyanın öteki üyeleri üzere hayli küçük olan bir kuş çeşidi. ABD’nin güneydoğu ve orta batısındaki bataklık böğürtleni olan bu cins, kamış çalılıklarda ürüyordu. Birtakım yetkililer, Bachman ötleğeninin 1988’de ABD, Louisiana’da görüldüğünü doğruladı lakin sonrasında nadirleşti ve 2023’te de soyu tükendi.

En son 1983’te görülen dizginli beyaz göz

“Bridled white eye” ismi ile kuş listesinde yer alan bu çeşit, zosteropidae familyasına ilişkin. Guam Adası’na mahsus dizginli beyaz göz, ismini iddia edeceğiniz üzere beyaz göz halkalarından alıyor. Süratli, hareketli ve küçük olan bu kuş, tiz ve sevinçli ötüşleri ile tanınırdı.

Hawaii’nin Kauai Adası’na mahsus kuş tiplerinden kimilerinin da jenerasyonu tükendi.

Kauai akialoa

Kauai akialoa, kauai nukupuu, kaua’i ʻō’ō ve büyük kauai ardıç kuşu da Hawaii’ye mahsus olup kuşağı tükenen kuş cinsleri. Bu çeşitlerin yok oluş sebeplerinin ortasında ise fareler, evcil domuzlar, sivrisinekler ve habitat tahribatı yer alıyor.

Hawaii Maui Adası’ndan iki kuş tipi de listeye dahil edildi.

Maui ‘ākepa

Maui ‘ākepa ve maui nukupu ʻu cinsleri yalnızca Hawaii’ye mahsus olması ile biliniyor. Kendi cinsleri içerisinde hayatta kalan son türler ortasında bulunan bu kuşların yok oluş sebepleri de öbürleri ile epeyce misal.

1930’lardan beri jenerasyonu tükenme tehlikesinde olan Molokai sarmaşık kuşu

Molokaʻi creeper ya da kākāwahie isimleri ile de bilinen bu kuş çeşidinin aslında kuşağının tükenme tehdidi uzun yıllardır vardı. Kuş sıtmasının Molokai sarmaşık kuşunu felç edip öldürmesi de kuşağının yavaş yavaş tükenmesine neden oldu.

Po’ouli, melamprosops cinsinin tek üyesiydi.

Maui Adası’nın sadece en nemli ve en doğu yakasında yaşayan bu kuş, kuşağı tükenme tehlikesi ile karşı karşıya olduğu için esaret altında üremelerini sağlamak gayesiyle yakalanmaya çalışıldı. Lakin uğraşlar boşa çıktı. 2004’te bu çeşide ilişkin yalnızca iki kuş kalmıştı. 2018’de yapılan araştırmalarda bir daha gözlemlenmediği söylendi ve kuşağı tükenen kuş listesine alındı.

Üç balık tipi, 2023’te jenerasyonu tükenenler listesinde.

1980’lerde kuşağı tehlikeye giren “San Marcos Gambusia” balığı

Görünüşü ile sivrisinek balığına da benzetilen San Marcos Gambusia balığı, ismini Teksas’ta yaşadığı San Marcos Nehri’nden alıyor. Irmağın en az hayvanlarından biri olan bu balık, kaynaklardan gelen su akışının azalması ve yakındaki kentlerin büyümesinden kaynaklı oluşan su kirliliği ile tükendi.

ABD’deki Ohio’ya has scioto madtom balığı

Ictaluridae familyasından olan scioto madtom balığı, 1957’den beri muhtemelen büsbütün ya da fonksiyonel olarak jenerasyonu tükenmişler ortasındaydı.

Java stingaree, 33 cm uzunluğundaki tek dişi örnekti.

Yalnızca Endonezya’nın Jakarta kentinde görülen java stingaree, bir vatoz cinsiydi. 150 yıl evvelki keşfinden bu yana kaydedilmeyen bu çeşidin yayılış alanının, ağır balıkçılık baskına ve habitat bozulmasına maruz kalması da java stingaree’nin jenerasyonunu tüketti.

Listedeki tek kuşağı tükenen göğüslü: küçük Mariana meyve yarasası

Mariana uçan tilki olarak da bilinen bu yarasa, sadece Mariana Adaları ve Pasifik Okyanusu’ndaki Ulithi Adası’nda bulunuyordu. Eylül 2021’de habitat kaybı, istilacı çeşitler ve kaçak avlanma da onu, jenerasyonu tükenenler listesine eklemişti. Kuşağı Tükenmekte Olan Tipler Yasası uyarınca ise Ekim 2023’te kuşağının tükendiği resmen kabul edildi.

Midye cinsleri ortasından da kuşağı tükenenler listesine alınanlar var.

Meşe palamudu kabuğu

Kabukların içinde yaşayan, süzülerek beslenen midyeler, tatlı su ekosisteminin hayati modüllerinden biri. Alg ve bakteri üzere kimi ziyanlı toksinleri filtreleyen midyeler, çok sayıda çeşide yiyecek ve hayat alanı da sağlıyor.

Ancak ekosisteme sağladığı takviyeden çekilen ve kuşağı tükenen birtakım midye çeşitleri var. Alabama ve Missisippi’ye mahsus yassı pigtoe çeşidi midye, 1980’den beri görülmese de daha yeni kuşağı tükenen midyeler kümesine girdi. Güney meşe palamudu kabuğu ve üzengi kabuğu da midyeler ortasındaki öbür cinsler.

Yayla tarak kabuğu, yeşil çiçekli inci midye, tüberküloz çiçekli inci midye, turgid çiçekli inci midye ve sarı çiçekli inci midye de jenerasyonu tükenenler sınıfına alındı.

Bu acı gerçekle yüzleştiğimiz devirde, geleceğimizi şekillendiren en değerli faktörlerden birinin doğanın dengesi olduğunu bir defa daha hatırlamak gerekiyor. Kuşağı tükenen hayvanlar, yalnızca birer canlı cinsinin kaybı değil, birebir vakitte ekosistemlerin ve insanlığın sürdürülebilir geleceğinin birer göstergesi.

Bilinçli etraf siyasetleri, sürdürülebilirlik gayretleri ve bireylerin küçük adımlarıyla, tabiata ve ömür alanlarına ziyan verme eğilimimizi bilakis çevirebiliriz. Gelecek kuşaklara daha sağlıklı ve dengeli bir gezegen bırakmak için tabiatın değerini bilmeliyiz.

Nesli tükenen yahut tükenmekte olan hayvan cinsleri hakkında ilginizi çekebilecek öbür içeriklerimiz: