Mete Atatüre’den Tarihi Bir Keşif Daha: Mıknatısların İkiden Fazla Kutbu Olabilir!

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Bilişim teknolojilerinin daha yeşil ve daha verimli hâle gelmesi, daha yüksek kapasiteye sahip iletken materyallerin üretilmesi için bilim insanları yıllardır çalışıyor. Bilhassa manyetizma konusu, bu tartışmalarda öne çıkan alanlardan biri. Bu alanda çalışmalar yapan isimlerden biri de Türk Bilim İnsanı Mete Atatüre.

2020 yılında Thomas Young Madalyası da kazanan Atatüre, Cambridge Üniversitesinin Cavendish Laboratuvarı olarak da bilinen fizik kısmının başkanlığını yürütüyor. Atatüre, kuantum fiziği alanındaki çalışmalarıyla tanınıyor. 

Mıknatıs tek kutuplu olmak zorunda değil

Milâttan evvel 600’lü yıllarda, günümüzde Aydın-Germencik yakınlarında olmasına karşın ismi Manisa’ya verilmiş olan Magnesia, Manyetit cevherlerine sahipti. Manyetizma diye bir şey olduğu, birtakım taşların birtakım metallere yapışabildiği birinci o devirde keşfedilmişti. Daha sonrasında da manyetizma ve mıknatıslar konusunda yapılan çalışmalarda, mıknatısların iki kutbu olduğu ortaya konmuştu. Mıknatısın bulunmasından 2700 yıl kadar sonra yeniden Anadolu’dan çıkan biri, Mete Atatüre, mıknatısların illâ da iki kutuplu olmalarının gerekmediğini ortaya koydu. 

Mıknatısların bir ucu (+) yükle, bir ucu (-) yükle yüklüdür. Tutup da mıknatısı ikiye bölerseniz bir tarafı olumlu, bir tarafı negatif olmaz, elinizde iki tane mıknatıs olur ve bu mıknatısların da bir ucuz (+) öbür ucu (-) olur. Şimdiye kadar bu durumun tek alternatifi, parçacık fiziğinde manyetik tekkutupluluk ismi verilen hipotetik bir element parçacığıydı. Atatüre ve grubu ise kırmızı pas olarak bildiğimiz Fe2O3 oluşumunda ortaya çıkan topolojik yapılar üzerinde yaptıkları çalışmalarda enerjiyi tek yönlü, iki taraflı ya da 4 yönlü olarak dağıtabilmenin mümkün olduğunu ortaya koyarken, manyetik tekkutuplar da keşfetmeyi başardılar. Atatüre, “Monopoller (tekkutuplar) varsa ve onları izole etmeyi başarırsak bu, bulmacanın kayıp olduğu sanılan modülünü bulmak üzere olur.” demişti. Bu izole tekkutuplar sabit değiller, daima hareket ediyorlar. 

Morin transformasyon sıcaklığı olan 260 K (-13,15 C)‘de bu pas dokularının dönüşlerinin yine düzenlendiğini belirten Atatüre ve grubu, bu noktada kırmızı pas ile oluşan hermatit yapıların manyetizmayı engelleyici özelliklerinin, farklı mıknatıslanmalar üretmekte kullanılabildiğini ortaya koydu. Bu durumda ortaya çıkan küçük değişimler, bilhassa dönen yapılarda küçük cepler oluşturuyor. Bu cepler de çoklu güç salınımı, daha süratli aktarım sağlıyor. 

Araştırmacılar, “Hematitin, manyetik yükleri aracılığıyla AFM topolojik dokularını tespit etmek, işlemek ve işlevselleştirmek için yeni ve tamamlayıcı yollar açabilecek etkileşimli manyetik yük dağılımlarından oluşan güçlü bir dokuyu desteklediğini gösterdik.” diyor. Yani mıknatıslanmanın azaldığı AFM topolojilerini kullanarak manyetik yükleri daha verimli kullanmak mümkün. Atatüre ve grubunun bu keşfi ile birlikte gelecekte bellek ve hafıza anlamında yeni jenerasyon dizaynlara kapı da açmış durumda. 

Araştırma Nature’da yayımlandı.