Orta Çağ İngiltere’sinde Vatana İhanet Cürmü İşleyenlere Uygulanan İnsanlık Dışı İdam Yolu

Sürükleme-asma-parçalara ayırma-teşhir etme süreçlerinden geçen bu idam formunun kökenleri ta Roma’ya kadar uzanıyor. Lakin her geçen gün bu kabahatlerin biraz daha ağırlaştırılmaya gittiği görülüyor. Bilhassa İngiltere’de en yırtıcı örneklerini gördüğümüz bu yollara daha yakından bakalım.

Vatana ihanet suçu, şahsa karşı işlenen kabahatlerden da ağır bir formda cezalandırılıyordu. O denli ki türel karşılığı bile vardı: laese-majesty.

13. yüzyıl ortalarında, bu ihanet kabahatine birinci örnekle karşılaşıyoruz.

I. Edward’ın babası III. Henry devrinde, William Marsh ismindeki bir şövalye korsanlığa başlamıştı. Matthew Paris’in kroniğinde aktarılana nazaran kendisi, hükümdara karşı da suikast teşebbüsünde bulunmuş. Hâl bu türlü olunca yargılanarak idamına karar verilmiş. Tutuklandığı Westminster’dan Londra Kulesi’ne kadar sürüklenerek götürülmüş ve darağacına asılmış. Başta kulağa olağan üzere geliyor olabilir. Lakin canını verene kadar işler o kadar da olağan ilerlemiyor.

Ölene kadar bekletildiği bilgisine bakılırsa kollarından asılı bir halde teşhir edilmişti. Öldükten sonra da karnı deşilerek iç organları oracıkta yakılmış. Bununla da yettiğini düşünüyorsanız yanılıyorsunuz; çünkü dört başka kentte de organları dolaşmış.

Erkeklerin erkeklik organları, bayanların da burun ve kulakları kesiliyordu.

I.Edward üzere güçlü hükümdarların uygulamaları sayesinde bu idam hali halk tarafından da alışılır bir hale gelmişti. Sürükle-as-parçala-idam usulü, onun periyodunda bir ritüele bile dönüşmüş. Ayrıyeten Edward, “ağır ihanet” cürümlerinin yanında “cüzî ihanet”i de tanıyıp ihanetin yalnızca hükümdarın şahsına yahut hükümdarlığa karşı olmakla hudutlu olmadığını tabir ediyor.  Böylelikle toplumdaki sistemi ve normu da muhafaza altına almış oluyordu.

Halk da bu durum karşısında haklarının korunarak hükümdarla tıpkı hukukî yeri paylaşma ayrıcalığını deneyim etmiş oldu.

Bu uygulama, daha sonra 1351 İhanet Yasası’yla türel olarak kabul edildi.

Bu infaz şeklini Edward, Galler ve İskoçya’yı denetim altına almak için uygulamıştı. Galler, hiçbir vakit tek bir idare altında birleşmedi. Fakat İngiltere denetimine girmemek için de daima çaba verdi. Kral Edward, 1275’te Galler Prensliği’ni işgal edince Galler Prensi’nin kardeşi Dafydd, hükümdara karşı uğraş edince Edward tarafından esir alınmıştı.

Kral, Dafydd için sürükleme-asma-parçalama idam yöntemini düşündü. Lanercost Kroniği’nde bu kademeler tek tek anlatılıyor. Kral, Dafydd’i birinci olarak yerde sürükletmiş ve sonrasında darağacında astırmış. Devamında başını gövdesinden ayımış ve bağırsakları çıkarılarak ateşte yakılmış. İnfazın son kısmında kolları ve bacaklarını da gövdesinden ayırmış.

İnfaza şahit olmayanlar üzülmesin diye de tüm organlarını koca şehirde dolaştırmış.

Her organ farklı kentlerde teşhir edildi. Sağ kolu York’a, sol kolu Bristol’a, sağ bacağı Northampton’a ve sol bacağı da Hereford’a gönderildi. Başını da Londra’da uzun müddet sergiletti.

Orta Çağ tarihçisi Katherine Royer, bu idam sisteminin ve halka teşhir edilmesinin temel gayesinin mahkûm vücudunun bir aktör haline gelmesi olduğu biçiminde yorumluyor. Bu olay da ne kadar dramatik formda gerçekleşirse halk üzerindeki tesiri daha büyük olacaktır. Bu yüzden organların kentte dolaştırılması pek de şaşırtan bir olay değil o periyot için.

İngiltere’nin Galler’i işgal etme teşebbüslerinden ötürü bu beşerler, bu infaz prosedürüne maruz kalmışlardı.

Özellikle İngilizlere kıymetli yenilgi yaşatan İskoç soylusu William Wallace, bu uygulamadan nasibini alan bireyler ortasında. Edward, Wallace için de dehşet verici bu infaz yoluna karar verdi. Önce Londra sokaklarında sürükletti; sonra erkeklik organını kestirdi. Bununla da kalmadı bağırsaklarını dışarı çıkararak tüm organlarını orada yaktırdı. Ve son olarak da başı kesildi.

Kafası koptuktan sonra vücudu dört kesime ayrılarak Londra sokaklarında dolaştırıldı. Dafydd’e olduğu üzere bacaklarını değil; bu kere ayaklarını kestirmişti.

Bu isimler örneklerden yalnızca birkaçı. Bu formda infaz edilip öldürülen çok fazla insan kaydı tespit edilmiştir.

Gördüğümüz kadarıyla bu cezayı alanlar genelde ihanetin ve isyanın öncülüğünü yapan soylu şahıslar olmuştur. Bunu bir ritüel haline getirmek de kuşkusuz halka gözdağı vermek içindi. Bu derece bir ceza, soylu kişinin “soylu” vasfını elinden almak için uygulanmıştır. Çoklukla hükümdara karşı bir “galibiyet” alma hırsında olan soyluların bu cezaya çarptırılması, bir nevi hırsızlık olarak addediliyordu. Bulundukları toprakları almak, kral için hırsızlıktan öteki bir şey değildi zira.

Suçlunun ölmemesi için ise büyük uğraş sarf edildiğini görüyoruz. Bu olaylar gerçekleşirken kuşkusuz kişinin daha fazla acı çekmesi ve ruhsal hasar alması gözetilmiştir.

Bir ada ülkesi olan İngiltere, her taraftan düşmanlara sahipti. Kendisini korumak ve hakimiyete karşı muhtemel bir isyanı ve ihaneti engellemek ismine bu türlü vahşice bir infaz usulü geliştirmişler; bunu da muhakkak bir periyoda kadar yasallaştırmışlar. Görünen o ki amaç sırf hatalıyı infaz etmek değil; onun prestijini da kendisiyle birlikte öldürerek kahraman olmasını engellemekti.

Kaynaklar: Dergipark, Britannica