Pilotun Mecbur Kalacağı Olumsuz Bir Durumda Uçağı Aksi Halde Uçurabilmek Mümkün mü?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Uçak her ne kadar süratli ve konforlu seyahatin vazgeçilmez bir yolu olarak görülse de tahminen de bu taşıt, çoğumuzun fobileri ortasında. Hele ki uçağın aykırı dönmek zorunda kalması üzere aksi durumlar, işlerin daha da karmaşık bir hâl alması manasına gelmekte.

Sözü daha fazla uzatmadan uçakların aykırı bir formda uçmalarının nasıl mümkün olabildiğine ve böylesine bir felaket senaryosundan hangi uçakların sağ çıkabileceğine bakalım.

Bir uçağın karşıt biçimde uçabilmesi için gerekli olan dört farklı uçuş bileşeni vardır. 

Bir uçağa tesir eden ve uçuş için gerekli olan dört kuvvet; itme (güç), sürükleme, kaldırma ve yer çekimi kuvvetidir. Bu dört bileşenden üçü, uçak karşıt dönse bile çabucak hemen birebir fizikî gücü uygulamaya devam eder. 

Bunun sebebi, bir uçağın olağan uçuşuna devam etmesi ya da zıt çevrilmiş olmasına bakılmaksızın, temelde uçma formunun tıpkı kalmasıdır. Uçak her ne tarafta uçarsa uçsun şayet havada kalacaksa, kaldırma kuvvetine kesinlikle sahip olmalıdır.

Ters biçimde uçmanın sorunlarından biri, bir uçağın çoklukla yalnızca sağ tarafı üst yanlışsız uçarken, kaldırma kuvveti üretecek biçimde tasarlanmış olmasıdır.

Bunun nedeni, kanat profillerinin üst kısımlarının büyük oranda yuvarlatılmış, alt kısımlarının ise düz olacak halde tasarlanmasıdır. Bu durumda hava, uçağı üst bölgelerde altlardan daha süratli hareket etmesi için zorlar. 

Farklı hava suratları sebebiyle uçağın kanatların alt kısımlarında, daha yüksek basınçlar oluşur. Kanatların üzerinde ise bu basınç tam aykırısı bir biçimde düşer. Aslında basınçtaki bu fark, uçakların kaldırma kuvvetini nasıl üretebildiğini ve havada uçabildiğini açıklar.

Kısaca uçak karşıt çevrildiğinde bu tesir tam aykırısı olur ve bu hava taşıtı, doğal olarak kaldırma kuvveti yerine aşağı yanlışsız bir kuvvet üretir.

Uçağın aksi çevrilmesiyle aşağı gerçek artan kuvvet, sadece hücum açısı farklılaştırılarak değiştirilebilir. Bu durum ise kanatların ön kısımlarının üzerinden uçan hava akımının yaptığı açıdır. 

Kanat profili yalnızca sağ taraf üstteyken kaldırma kuvveti üretecek bir biçimde tasarlanmış olsa bile, bu sadece seyir ve tırmanma sırasında gerçekleşebilir. Tam aksisi bir durumda uçağı aşağı indirmek mümkün olmaz. 

Normal kurallarda pilot, iniş yapmak için havaalanına gerçek yöneldiğinde uçağın burnunu öne gerçek şayet ve atak açısını değiştirir.

Pilotun bu hareketi, kaldırma kuvvetinin tesirini azaltır ve uçağın irtifası düşüşe geçer. Birebir mantık, uçak aksi çevrildiğinde de geçerlidir. Kanat profilinin formu her ne olursa olsun pilot, atak açısını değiştirebilir ve kanatların altından yüksek basınç alanı yaratarak, kaldırma kuvvetini harekete geçirebilir.

Pilotun, bunu uçak aksi bir biçimdeyken yapması için, uçağın burnunu kaldırması gerekir. Ama uçağın zıt dönmesiyle bir arada her şey aksine döner ve bu durum, uçuş esnasında uçağın burnunun aşağı indirilmesine misal.

Örneğin akrobatik ve dublör uçaklar üzere aykırı uçuş için tasarlanan uçaklar, çok daha kolay kanat profillerine sahiptir.

Bu uçaklardaki kanatlar, hem alttan hem de üstten yuvarlatılır ve havanın altta ve üstte birebir süratte hareket etmesi sebebiyle kaldırma kuvveti, simetrik bir kanat profili oluşturur. 

Simetrik kanat profillerinin emeli ise uçakların açıları zıt çevrilmiş olsa bile sağ tarafları yukarıdaymış üzere birebir formda uçabilmeleridir. Bu tıp uçaklarda pilotların kaldırma kuvveti oluşturma usulleri, tamamen hamle açısına bağlıdır. 

Özetle “Uçaklar, nasıl aykırı uçabilir?” sorusunun karşılığı, kaldırma kuvveti üretebilmelerinde gizlidir. Bu durum hamle açısının değiştirilmesi ve farklı kanat profilleri ile gerçekleştirilir.

Peki tüm uçaklar aksi uçabilir mi?

Gösteri uçakları ve akrobatik uçaklar, özel olarak sağ tarafı üst yahut aykırı uçacak bir biçimde tasarlanır. Bu sebeple karşıt bir uçuş, onlar için bir sorun teşkil etmez. Lakin pilot aykırı durumdayken kaldırma kuvvetini harekete geçirebilmek için atak açısını yanlışsız bir formda ayarlamalıdır ve bu durum, yolcu uçakları dahil olmak üzere diğer uçak tiplerinin tasarımı gereği epeyce zorlayıcı olur.

Yine de ticari yahut yolcu uçağının pilotu uçağı karşıt çevirebilecek uzmanlığa sahipse, teorik olarak kısa bir müddetliğine olsa da zıt uçuş yapması mümkündür. Ancak bu tehlikeli ve deneyim isteyen bir durumdur ve kısaca her uçak, buna elverişli değildir.

Flight sinemasından bir kesitte, bir yolcu uçağının kısa müddetliğine de olsa ters uçuşa mecbur kaldığı senaryoyu görmek mümkün:

Uçaklara dair öbür içerikler: