Yapay Zekâya Sorduk: Sevr Muahedesi Geçerli Olsaydı Bugün Türkiye Nasıl Olurdu?

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Sevr Antlaşması’nın geçerli olmasıyla Türkiye’nin bugünkü hâlinden çok farklı bir dünya ortaya çıkacağı kesin.

Biz de yapay zekâya, tarihin seyrini değiştirecek bir alternatif senaryo sorduk: Sevr geçerli olsaydı neler olurdu?

Bölge bölge ayrılmış bir Türkiye olurdu.

Erzurum, Van ve Bitlis üzere kentleri kapsayan, Doğu Anadolu’da bağımsız bir Ermenistan kurulacaktı. Bugün Türkiye sonları içinde yer alan bu bölgelerde farklı bir hükûmet, lisan ve kültür hâkim olabilirdi. Ermeni tesiriyle kiliseler, meydanlar ve kent dokusu büsbütün farklılaşmış bir imaj sunabilirdi.

Güneydoğu Anadolu’da bağımsızlık için referandum hakkı tanınmış bir Kürt özerk bölgesi kurulacaktı. Diyarbakır, Şırnak ve Hakkâri üzere kentler tahminen de bağımsız bir Kürt devletinin kesimi olurdu. Hudut kapılarında pasaport denetimleri yapılır, bambaşka bir kültürel mozaik ortaya çıkardı.

İzmir bir Yunan kenti olarak tekrar şekillenecekti. Kıyı kasabalarında Yunan kahveleri, meydanlarda Atina’ya selam duran heykeller, Ege kıyılarında Yunan bayrakları dalgalanırdı. Batı Anadolu, Yunanistan’ın ayrılmaz bir modülü olarak kalır ve yerli Türkler azınlık durumuna düşebilirdi.

Ekonomik bağımsızlık yalnızca bir hayal olurdu.

Türkiye’nin her türlü ekonomik faaliyeti İtilaf Devletleri’nin denetimi altına alınırdı. Bugün bildiğimiz Türk Lirası yerine tahminen de çeşitli yabancı para üniteleri kullanılacak, yerli endüstriden kelam etmek imkânsız hâle gelecekti. Osmanlı Bankası üzere yabancı bankaların ekonomik gücü daha da artar, Türkiye’nin finansal sisteminde dışa bağımlı ve zayıf bir yapı hâkim olurdu.

Kendi topraklarında dahi kontrolden uzak bir ülke…

Boğazlar, İstanbul ve Çanakkale Boğazları üzerindeki egemenlik büsbütün yitirilmiş olacaktı. Bu stratejik noktalar, milletlerarası bir komitenin kontrolüne bırakılacak, Türkiye kendi topraklarında dahi denetim sahibi olamayacaktı. Hatta tahminen de İstanbul’da büyük bir “uluslararası idare bölgesi” kurulacak ve farklı ülkelerin bayrakları altında bir “dünya başkenti” havası oluşacaktı.

Farklı yasal sistemler olabilirdi.

Her bölgenin kendine mahsus bir tüzel sistemi olabilirdi. Örneğin, Ermenistan denetimindeki bölgelerde Ermeni Medeni Kanunu, Kürt özerk bölgesinde ise Kürt geleneklerine dayalı bir kanun sistemi uygulanabilirdi. Bu durum, halk ortasında önemli hukuki boşluklar ve uyumsuzluklar yaratır, ferdî hak ve özgürlükler bölgeden bölgeye değişiklik gösterirdi.

Modernleşme ve Cumhuriyet olmazdı.

Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde kurulan Türkiye Cumhuriyeti’nin tüm çağdaşlaşma atakları ve ıslahatları gerçekleşemezdi. Kadın hakları, laik eğitim sistemi, uygar kanun üzere ilerlemelerin hiçbiri yaşanmazdı. Bugünkü çağdaş Türkiye yerine, yarı-sömürge olmuş ve iç işlerinde daima İtilaf Devletleri’nin tesiri altında kalmış, geri kalmış bir ülke kelam konusu olabilirdi.

Bölgesel çatışmalar görürdük.

Türkiye, Orta Doğu ve Balkanlar üzerindeki tesirini kaybederdi. Bu durum Türkiye’yi, coğrafyasına karşın etkisiz bir ülke hâline getirirdi. Hatta hudut çatışmaları ve iç karışıklıklar kaçınılmaz olurdu. Etrafında Ermeni, Kürt, Yunan devletleriyle çevrili, küçük bir Türkiye’nin güvenliği daima tehdit altında olur, komşularıyla sık sık gerginlikler yaşanırdı.

Orta Doğu petrollerinden yahut ticaret yollarından hisse almak şöyle dursun, Türkiye bu bölgeyi korumakta ve denetim etmekte büsbütün başarısız kalırdı.

Toplumsal yapıdaki dramatik değişiklikler…

Bugün bildiğimiz Türk kimliği, kültürel çeşitlilik ve toplumun birbirine kaynaşmış yapısı oluşamazdı. Siyasi istikrarın sağlanması çok güç hâle gelir, halkın farklı bölümlerinin kendini temsil etmesi zorlaşırdı. Vakitle bu parçalanmış yapı, Osmanlı’nın çok milletli sistemi üzere ancak kontrolü çok daha güç bir demografik yapı meydana getirirdi.

Türkiye’nin her bir bölgesinde farklı dini ve kültürel bayramlar resmi tatil olarak kutlanabilirdi. Mesela Ermeni bölgelerinde Vartavar Festivali (Ermenilerin klâsik yaz festivali) büyük bir coşkuyla kutlanırken, Ege bölgesinde Yunan ulusal bayramları merasimlerle anılırdı.

Özetle Türkiye’nin toplumsal yapısı, kültürü ve günlük hayatı, alışılmışın çok dışında ve karmaşık bir yapıya dönüşebilirdi.

Yapay zekâya sorduğumuz başka içeriklerimiz: